తీవ్రమైన నేరాలకు పాల్పడిన వాళ్లు వార్తల్లోకి వచ్చినప్పుడు సభ్యసమాజం నుంచి ఒకే డిమాండ్ వినిపిస్తూ ఉంటుంది. వాళ్లను కాల్చి చంపాలని, వాళ్లను నడి రోడ్డు మీద ఉరి తీయాలని, ఎన్ కౌంటర్ జరగాలని.. ఇలాంటి డిమాండ్లు వినిపిస్తూ ఉంటాయి. అయితే ఈ డిమాండ్లను మరి కొందరు వ్యతిరేకిస్తూ ఉంటారు. కన్నుకు కన్ను సిద్ధాంతం కాదని, నేరస్తులను జైళ్లలో పెట్టి వాళ్లకు శిక్షలు విధించాలనే డిమాండ్ ఉంటుంది. కాల్చి చంపడం తక్షణ న్యాయం అనేది ఒక వాదన, కారాగారవాసం ఎంత కఠినమైనదో నేరగాళ్లకు అనుభవంలోకి తీసుకురావాలని మరో వాదన. నేరస్తులను జైళ్లలో ఉంచడం అంటే వాళ్లను పోషించడం అన్నట్టుగా వాదించే వాళ్లకు వాళ్ల లాజిక్ లు ఉండనే ఉంటాయి.
అయితే హాలీవుడ్ లో వచ్చిన కొన్ని ప్రిజన్ బ్రేక్ సినిమాలు చూస్తే… నిజంగానే శిక్ష విధించడం అంటే, అది జైళ్లలో పెట్టడం మాత్రమే! అనే విషయం పై క్లారిటీ వస్తుంది. కారాగార వాసంలోని కఠిన పరిస్థితుల గురించి, ఆ సమయంలో నిందితులు-దోషులు పడే వేదన గురించి కళ్లకు కట్టిన సినిమాలు కొన్ని ఉన్నాయి. ఎస్కేప్ ఫ్రమ్ అల్కట్రజ్, ది షాషాంక్ రిడెంప్షన్, వీటికి సమాన స్థాయి సినిమా పపియోన్.
జైల్లో జీవితాన్ని అనుభవించే వారి పరిస్థితులను, ఇన్ డెప్త్ గా కళ్లకు కట్టిన సినిమాలు ఇవి. వీటన్నింటిలోనూ కామన్ పాయింట్ ఏమిటంటే.. హీరో నిర్దోషి. చేయని తప్పుకు శిక్షను అనుభవించేవాడు. తను చేయని తప్పుకు శిక్షను అనుభవించాల్సిన అవసరం లేదని.. పారిపోవడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. జైలుకు వెళ్లిన దగ్గర నుంచి పారిపోవడానికే డేడికేట్ అయ్యి వ్యూహాలను రచిస్తూ ఉంటాడు. వీటిల్లో ఎస్కేప్ ఫ్రమ్ అల్కట్రాజ్ లో హీరో నిజంగా పారిపోయాడా, లేదా అనే క్లారిటీ ఇవ్వరు. అది కొంత వాస్తవ ఘటన ఆధారంగా రూపొందిన సినిమా అది.
జైలు ఉన్న దీవిని దాటిన తర్వాత తను విజయవంతంగా బయటపడినందుకు రుజువును పెట్టి వెళ్తాడు అందులో హీరో. ఇక షాషాంక్ రిడెంప్షన్ పూర్తిగా కల్పిత కథ. అది స్వేచ్ఛ, ఆశాభావానికి సంబంధించి, జైలు శిక్షను పూర్తి చేసుకునే దశలో హీరో బయటపడటం గురించిన సినిమా. పపియోన్ చాలా వరకూ వాస్తవ ఘటనలు, వాస్తవ పరిస్థితుల ఆధారంగా అల్లుకున్న కథ. దీంతో ఇది మరింత కఠినంగా ఉంటుంది. ఒక ఫ్రెంచ్ ఖైదీ తను చూసిన జైలు జీవితం గురించి రాసిన నవల ఆధారంగా రూపొందిన క్లాసిక్ సినిమా పపియోన్. నవలను అద్భుతంగా తెరపై ఆవిష్కరించిన సినిమాగా దీనికి ఘన కీర్తి ఉంది.
కేవలం ఖైదీలు, బయటపడటమే కాదు.. నాటి సామాజిక దురాగతాలను ఎన్నింటినో ఆవిష్కరించింది పపియోన్. కలోనియల్ ఎరా లో యూరోపియన్ దేశాల తమ వలస పాలక విధానాలతో, దేశాలను ఆక్రమించే ఆకాంక్షలతో ఎన్ని దుర్మార్గాలకు ఒడిగట్టాయో అండర్ కరెంట్ గా వివరించే అతి తక్కువ సినిమాల్లో పపియోన్ ఒకటి. అటు దక్షిణమెరికా నుంచి, ఇటు ఆసియా, ఆస్ట్రేలియాల వరకూ యూరోపియన్ దేశాలు తమ సామ్రాజ్యవాద విధానాలతో ఆక్రమణలకు పాల్పడుతూ వచ్చిన సమయంలో.. తమకే మాత్రం సంబంధం లేని దేశాలను ఆక్రమించడానికి, అక్కడ తమ వలస పాలనను ఏర్పరచడానికి.. తమతమ స్వదేశాల్లో నేరాలకు పాల్పడిన వారిని కూడా వాడుకున్న వైనాన్ని చూపించిన సినిమా ఇది.
ఒక దశలో తన దేశంలో తప్పులు చేసిన వారిని ఆస్ట్రేలియాకు తరలించింది బ్రిటన్. అక్కడ జైళ్లను ఏర్పాటు చేసి, బ్రిటన్ లో నేరాలకు పాల్పడిన వారిని అక్కడకు తరలించింది. వీలైతే జైలు శిక్ష లేక, ద్వీపాంతర వాసం కింద ఆస్ట్రేలియాకు తన బ్రిటీషర్లను తరలించింది. అక్కడ స్థానిక తెగలను అణగదొక్కి తన వాళ్లు అక్కడ స్థిర నివాసం ఏర్పరిచే పరిస్థితులను ఏర్పాటు చేసింది.
యూరోపియన్లు ఎక్కడంటే అక్కడ తేలికగా జీవించలేరు. యూరప్ దాటితే వారికి మొదటి భయం మలేరియా. అయితే బలవంతంగా అయినా తమ జాతీయులను దేశం దాటించేందుకు ప్రభుత్వాలు విశ్వప్రయత్నాలు చేశాయి. అందులో భాగంగా నేరస్తులను తమ వలస పాలనకు అనుగుణమైన దేశాలకు పంపాయి. ఈ విషయంలో ఆస్ట్రేలియాను బ్రిటన్ వేదికగా మార్చుకోగా, ఫ్రెంచ్ వాళ్లు గయనా ల్యాండ్స్ ను ఇందుకు వాడుకున్నారు.
సామ్రాజ్యవాద దశలో.. దక్షిణమెరికాలో తమ ఆధీనంలోని దీవికి తన దేశం నుంచి పౌరులను పంపి అక్కడ తమ వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించింది ఫ్రాన్స్. బతకడానికి అత్యంత కఠినమైన పరిస్థితులే. అయినా సామ్రాజ్యవాద కాంక్షతో పాలకులు పౌరులను అక్కడకు చేర్చే ప్రయత్నం చేశారు. అందులో భాగంగా నేరాలకు పాల్పడి, రుజువైన వారి విషయంలో.. వారిని ఫ్రాన్స్ నుంచి బహిష్కరిస్తున్నట్టుగా, వారు కొన్నేళ్ల పాటు ఫ్రెంచ్ గయానాలో జైలు శిక్షను అనుభవించి, ఆ తర్వాత అక్కడే స్థిర నివాసం ఏర్పరుచుకునేలా ఫ్రెంచ్ శిక్షాస్మృతిని మార్చుకున్నారు. నేరానికి శిక్షను అమలు చేసినట్టుగా, అదే సమయంలో అమలు చేసే శిక్ష మరొక చోట తమ సామ్రాజ్యం ఏర్పడే అవకాశాలకు దారి తీసేలా.. ఈ వ్యూహాన్ని రచించింది ఫ్రాన్స్.
అలా ఫ్రాన్స్ వదులుకున్న వాళ్లను సరాసరీ ఫ్రెంచ్ గయానాకు తీసుకెళ్లడంతో కథ మొదలవుతుంది. వారిలో ఒకడు హెన్రీ. ఛాతి మీద అతడికి సీతాకోక చిలుక పచ్చబొట్టు ఉంటుంది. అందుకే అతడిని అంతా పపియోన్ అని పిలుస్తూ ఉంటారు. పపియోన్ అంటే.. ఫ్రెంచ్ భాషలో సీతాకోకచిలుక.
ఫ్రాన్స్ ఆధీనంలోని గయానాకు చేరుకునే లోగానే సముద్ర ప్రయాణంలో చాలా మందికి ఆరోగ్యం చెడిపోతుందని, జైల్లో తొలి ఏడాది గడిచే సరికే అక్కడకు చేరిన వారిలో 40 శాతం మంది వరకూ చనిపోతారని, డబ్బుంటే జైలు అధికారులకు లంచాలు ఇచ్చి అక్కడ నుంచి తప్పించుకునే ఛాన్స్ ఉందని ఖైదీలు తమతో తాము చర్చించుకుంటారు. వారిలో కెళ్లా డబ్బున్న వాడు, జైలుకు కూడా తనతో పాటు కొన్ని నోట్లను తెచ్చుకుంటున్న వాడు లూయిస్ డేగా( డస్టిన్ హోప్మన్). ఆర్థికనేరాలతో అతడికి శిక్ష పడి ఉంటుంది. అతడికి అంగరక్షకుడిగా ఉంటానంటూ దగ్గరవుతాడు పపియోన్. సముద్రప్రయాణంలోనే వీరు స్నేహితులవుతారు.
జైలుకు వెళ్లిన దగ్గర నుంచి అక్కడ నుంచి పారిపోవడానికి అవకాశాలను అన్వేషిస్తాడు పపియోన్. వెళ్లీ వెళ్లగానే డబ్బు ద్వారా కొందరు అధికారులను లోబరుచుకుంటాడు డేగా. అయితే అన్ని చోట్లా డబ్బుతో పని జరగదు. డేగా పై ఒక శాడిస్టిక్ అధికారి దాడి చేస్తాడు. అతడిని అడ్డుకునే క్రమంలో పపియోన్ ఎదురుతిరుగుతాడు. అధికారిపై దాడి చేసి పరార్ అవుతాడు. కానీ దొరికిపోతాడు. ఆరు నెలల పాటు చీకటి గది నిర్బంధం. చీకటి గదిలో ఉన్న తన స్నేహితుడికి పచ్చికొబ్బరి చిప్పలను రహస్యంగా పంపిస్తూ ఉంటాడు డేగా. అయితే అది ఎక్కువకాలం దాగదు. ఎవరు తనకు వాటిని పంపుతున్నారో చెప్పమంటూ పపియోన్ ను మరింత హింసిస్తారు అధికారులు. అయితే తన స్నేహితుడి పేరును చెప్పలేడు.. నరక ప్రాయం అయిన ఆ చీకటి గది శిక్షకాలంలో బొద్దింకలను తిని బతుకుతూ ఉంటాడు.
చివరకు ఎట్టకేలకూ అతడికి దాన్నుంచి విముక్తి లభిస్తుంది. బయటకు రాగానే జైలు నుంచి పారిపోవాలని ఫిక్సవుతాడు. డేగా దగ్గర ఇంకా మిగిలి ఉన్న డబ్బుతో పారిపోయేందుకు అన్ని ఏర్పాట్లూ చేసుకుంటారు. అయితే తను రానంటాడు డేగా. ఫ్రాన్స్ నుంచి తన భార్య తనను విడిపించడానికి ప్రయత్నాలను చేస్తోందని కాబట్టి తను రానంటాడు డేగా. అయితే తప్పనిసరి పరిస్థితుల్లో పపియోన్, మరొక యువకుడికి తోడు డేగా కూడా జైలు గోడను దాటతాడు. ఈ సీన్లు అత్యంత ఉత్కంఠభరితంగా ఉంటాయి.
వీళ్లు ముగ్గురూ జైలు గోడలను దాటిన తర్వాత.. ఉత్కంఠత పతాక స్థాయికి చేరుతుంది. అనేక అవాంతరాలు ఎదురవుతుంటాయి. కొన్ని అనుకూలతలు, అనేక ప్రతికూలతల మధ్యన వారు తప్పించుకుంటూ ముందుకు సాగుతూ ఉంటారు. ప్రతి చోటా చచ్చిబతికీ వారు ముందుకు సాగుతుంటారు. తీరా ఇక వారు స్వేచ్ఛా తీరానికి చేరిన వేళ అక్కడ మళ్లీ ఫ్రెంచి పోలీసులు ఎదురవుతారు. వారిని తప్పించుకునే క్రమంలో.. పపియోన్ పారిపోతాడు. ఇంకో యువకుడు, డేగా మాత్రం దొరికిపోతారు. ఒక ఆటవిక తెగ వారు పపియోన్ ను ఆదరిస్తారు. వారు స్వేచ్ఛా విహారులు. పపియోన్ కు కొన్ని ముత్యాలను కానుకగా ఇచ్చి వారు వెళ్లిపోతారు. వాటిని ఉపయోగించుకుని పపియోన్ ఒక కాన్వెంట్ లో ఆశ్రయం పొందుతాడు.
కానీ అక్కడి మదర్ అతడిని పోలీసులకు పట్టిస్తుంది. దీంతో మళ్లీ కథ మొదటకు వస్తుంది. ఐదేళ్ల తీవ్ర కారాగార వాసం అనంతరం పపియోన్, మరో యువకుడు, డేగా బయటకు వస్తారు. బయటకు వచ్చీ రాగానే.. యువకుడు మరణిస్తాడు. డేగా, పపియోన్ లు అక్కడే స్థిర నివాసం ఏర్పరుచుకోవాలని పోలీసులు వారిని ఒక దీవిలో వదిలి పెడతారు. అయితే సీతాకోక చిలుకలా విహరించాలని కలలు కనే పపియోన్ అక్కడ నుంచి కూడా తప్పించుకోవాలని చూస్తాడు. అయితే కారాగార వాసంలో వారికి దాదాపు మతిస్థిమితం తప్పి ఉంటుంది. ప్రత్యేకించి డేగా ఆల్మోస్ట్ పిచ్చోడై పోయి ఉంటాడు. అక్కడ రాలిన ఎండు కొబ్బరి కాయలను మూటగా గట్టి వాటి ద్వారా సముద్రంపై ప్రయాణించాలని పపియోన్ మరో ప్రణాళిక రచిస్తాడు. ఈ సారి మాత్రం పపియోన్ వెంట రానంటాడు డేగా. అయితే తను అనుకున్న తీరాలను చేరడానికి పపియోన్ నడి సముద్రంలో సాగుతుండగా సినిమా ముగుస్తుంది.
చివర్లో ఫ్రెంచ్ గయానాలోని వాస్తవ ఫ్రాన్స్ జైలును చూపిస్తారు. దాదాపు వాస్తవ పరిస్థితులు, 20 శతాబ్దపు ప్రారంభం రోజుల్లో ఫ్రెంచి ప్రభుత్వం తమదేశ ఖైదీలతో అత్యంత అమానవీయంగా వ్యవహరించిన తీరు, ఖైదీలను కూడా సామ్రాజ్యవాద ఆకాంక్షలకు అనుగుణంగా ఉపయోగించుకున్న వైనం..దీన్నింతటినీ ఆ జైళ్లలో మగ్గిన ఒక ఖైదీనే నవలగా మార్చాడు. దీంతో నవల, సినిమా చాలా వరకూ వాస్తవికంగా సాగిందని చరిత్రకారులు కూడా ఒప్పుకున్నారు.
ఇక పపియోన్ గా స్టీవ్ మెక్క్వీన్, డేగా గా డస్టిన్ హోప్మన్ లు ఆ పాత్రల్లో జీవించేశారు అనడం చాలా చిన్న మాట. వారి నట విన్యాసం కోసమే, అంతకన్నా తక్కువ వ్యవధిలో ముగించే కథే అయినా ఈ సినిమాను రెండున్నర గంటల పాటు సుదీర్ఘంగా సాగేలా చేశారనుకోవచ్చు.
-జీవన్ రెడ్డి.బి