ఎమ్బీయస్‍: బూమెరాంగా? భూస్థాపితమా?

ఈ వ్యాసం చదివేందుకు ముందు ‘‘అదిగో పులి.. యిదిగో తొండం’’ ఆర్టికల్ చదవగోర్తాను. ఆ ఆర్టికల్ చదివిన తర్వాత కూడా అనేకమంది కొన్ని సందేహాలు లేవనెత్తుతూ వచ్చారు. ఇప్పటిదాకా లభిస్తున్న సమాచారాన్నంతా ఒక ఆర్డరులో పెట్టుకుంటే మనకు ఏ గందరగోళమూ లేకుండా క్లియర్‌గా పిక్చర్ అర్థమౌతుంది.

1) వివాదానికి కేంద్రబిందువు ఎఆర్ డెయిరీ. అది తక్కువ రేటుకే నెయ్యి సప్లయి చేస్తాననడంతో దాని నేతి క్వాలిటీపై అనుమానం వచ్చింది ఈఓ గారికి. ఇక అక్కణ్నుంచి కథ ప్రారంభమైంది. టిటిడికి ఏడాదికి కావలసినది 5400 టన్నుల నెయ్యి. దాన్ని 5గురు సప్లయిర్ల నుంచి సేకరిస్తారు. ఆర్నెల్లోకోసారి టెండరు పిలుస్తారు. మేలో ఎఆర్‌ దక్కించుకున్న టెండరు వెయ్యి టన్నులకు. అంటే 20%. దాంతో పాటు మరో నలుగురు సప్లయిర్లు ఉన్నారు. ఈ టెండరింగు ప్రాసెస్ వైసిపి హయాంలో ప్రారంభమైంది. తక్కిన సప్లయిర్ల రేటు రూ. 411 వరకు వుండగా యిది రూ.320 (రూ.319.80)కే ఆఫర్ యిచ్చింది.

ఇది టెండర్‌లో పాల్గొనడానికి వీలుగా వైవి సుబ్బారెడ్డి చైర్మన్‌గా ఉండగా నిబంధనలలో అనేక వెసులుబాట్లు యిచ్చారు. కంపెనీ టర్నోరు, కెపాసిటీ యిత్యాది విషయాలను రిలాక్స్ చేశారు. టిటిడి బోర్డులో, పర్చేజింగ్ కమిటీలో వివిధ రాజకీయ పార్టీలకు చెందిన వారు, ప్రముఖులు ఉన్నా పరామీటర్స్ డైల్యూట్ చేయవలసిన అవసరమేమొచ్చిందని అడిగినట్లు యిప్పటిదాకా తెలియదు. దీనిపై రాబోయే రోజుల్లో సుబ్బారెడ్డి విచారణ ఎదుర్కున్నా ఎదుర్కోవచ్చు.

2) ఏఆర్‌కి కాంట్రాక్టు దక్కింది. అది నెయ్యి సప్లయి చేసేనాటికి టిడిపి రాష్ట్రంలో అధికారంలోకి వచ్చింది. కొత్త ఈఓ వచ్చారు. చైర్మన్ యింకా ఎవరూ రాలేదు కాబట్టి, యీయనదే సర్వాధికారం. లడ్డూ, నేతి విషయం కొంచెం గమనించుకో అని బాబు తనను హెచ్చరించారని ఈఓయే చెప్పారు. ఏఆర్ స్థానంలో హెచ్చు రేటు పెట్టి మరొకరిని తేవాలనే సూచన దానిలో ఉండి ఉండవచ్చు. అందుకని తక్కిన వారి మాట ఎలా ఉన్న ఈఓ ఏఆర్‌పై బాణాన్ని ఎక్కుపెట్టారని అనుకోవచ్చు. దాన్ని బద్‌నామ్ చేసి తీసి పారేస్తే కానీ హెచ్చు రేటు పెట్టి మరొకర్ని ఎందుకు తెచ్చారన్న ప్రశ్నకు సమాధానం చెప్పడం కష్టం.

3) ఏఆర్ జూన్ 12, 21, 25, జులై4న తారీకుల్లో 4 ట్యాంకర్ల నేతిని సప్లయి చేసింది. అవి ఓకే అయిపోయాయి. జూన్ 16న చార్జి తీసుకున్న ఈఓ తన ఉద్యోగంలో కుదురుకున్నాక జులై 6, 12 తారీకుల్లో సప్లయి చేసిన తలా రెండు అనగా 4 ట్యాంకర్ల నాణ్యతపై అనుమానాన్ని వ్యక్తం చేశారు. టిటిడి లాబ్స్‌లో టెస్ట్ చేసి, నాణ్యత లేదని తేల్చుకున్నారా అనేది యింకా బయట పెట్టలేదు. లాబ్ ఉందని టిటిడి వెబ్‌సైట్‌లో ఉండగా అసలు లాబే లేదని (ఉంది కానీ వర్కింగ్ కండిషన్‌లో లేదనే సాకు కూడా చెప్పలేదాయన), ఎన్‌డిడిబి ఉచితంగా యిచ్చే యంత్రం కోసం ఎదురు చూస్తున్నామని, యీలోగా చేసిన భౌతిక పరీక్షలో నెయ్యి నాణ్యత లేనిదని తేలిందని ఈఓ అన్నారు. అందుచేత ఆ నేతిని వాడలేదని చెప్పారు. ఇక్కడి వరకు క్లియర్. (వాడారని చంద్రబాబు అన్నదానిపై తర్వాత మాట్లాడదాం).

4) క్వాలిటీ లేదనిపించిన నేతిని తిప్పి పంపడం టిడిపి హయాంలో 14 సార్లు, వైసిపి హయాంలో 18 సార్లు జరిగింది. అప్పుడెప్పుడూ దీన్ని యింకో ల్యాబ్‌కు పంపి వెరిఫై చేయించలేదు. ఇప్పుడు మాత్రం చేయించారు. ఎందుకు అనేదే ప్రశ్న. కల్తీ నేతిని వాడేశారంటూ బాబు చేసిన ఆరోపణకు వత్తాసు పలకడానికి సుప్రీం కోర్టులో సిద్ధార్ఱ లూథ్రా ‘కల్తీ నేతిని లడ్డూ తయారీలో ఉపయోగించారు. అందుకే దాని రుచిలో తేడా వచ్చింది.’ అని చెప్పారు. వెంటనే న్యాయమూర్తి ‘అయితే ఆ రుచి లేని లడ్డూని పరీక్షకై ల్యాబ్‌కి పంపారా?’ అని అడిగారు. దానికి లూథ్రా వద్ద సమాధానం లేదు. లడ్డూని పంపలేదు, నేతినే పంపారు. ‘సరే, ఐదుగురు కాంట్రాక్టర్ల నుంచి నేతిని సేకరిస్తున్నామని అన్నారు. వాటన్నిటినీ కలిపేస్తారా? విడివిడిగా పెడతారా?’ అని న్యాయమూర్తి అడిగారు. లూథ్రా ‘కలిపేస్తారు’ అనగానే ‘అలా అయితే, లడ్డూలో నాణ్యత లేకపోతే ఎవరు సరఫరా చేసిన నెయ్యి కల్తీది అని నిర్ధారించడం ఎలా?’ అని జజ్ నిలదీశారు.

5) ఇదే ప్రశ్న ఏఆర్ అడుగుతోంది. ‘నేతిని టిటిడికి సప్లయి చేయబోయేముందు ఎన్ఏబిఎల్ (National Accreditation Board for Testing and Calibration Laboratories) ఎక్రెడిషన్ ఉన్న చెన్నయ్ ల్యాబ్ నుంచే సర్టిఫికెట్టు తెచ్చుకున్నాం. ఇప్పుడు టిటిడి శాంపుల్ పంపించిన ఎన్‌డిడిబికి కూడా అదే ఎక్రెడిషన్ ఉంది. అందువలన ఎన్‌డిడిబిదే కరక్టు అని ఎలా అనగలరు? ఒకవేళ కరక్టు అనుకున్నా, దానికి శాంపుల్ పంపబోయే ముందు మీరే దానిలో ఏదో కలిపి ఉంటారని మేమెందుకు అనుకోకూడదు? ఎందుకంటే మీరు రహస్యంగా పంపామంటున్నారు. మా ఎదుట శాంపుల్ తీయలేదు – రహస్యంగా తీయవలసిన అవసరం ఏమొచ్చింది?’ ఇదీ ఏఆర్ లాజిక్. బెయిలు పిటిషన్ విచారిస్తున్న హైకోర్టు లేదా సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తులు యీ విషయంపై కూడా ప్రశ్నలు లేవనెత్తవచ్చు.

6) ఇప్పటికే సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తులు ‘క్వాలిటీ టెస్టింగ్ లాబ్స్ అన్ని ఉండగా ఎన్‌డిడిబి ల్యాబ్‌కే ఎందుకు పంపారు? వారికి పంపించిన శాంపుల్‌ను ఎక్కణ్నుంచి తీశారు? లడ్డూకి వాడిన నేతిలోంచి తీశారా? అది చెప్పండి. శాంపుల్ టెస్ట్ చేసిన ఎన్‌డిడిబి ల్యాబ్ సైతం యితమిత్థంగా (కన్‌క్లూజివ్‌గా) ఏమీ చెప్పలేదు. ‘అది కావచ్చు, యిది కావచ్చు, దీనిలో పాజిటివ్ వచ్చినా అది ఫలానా ఫలానా కారణాల వలన ఫాల్స్ పాజిటివ్ కావచ్చు.’ అంటూ అనేక డిస్‌క్లయిమర్స్‌తో సందిగ్ధంగా చెప్పినప్పుడు సెకండ్ ఒపీనియన్‌కు యింకో ల్యాబ్‌కు ఎందుకు పంపలేదు?’ అని అడిగారు. లూథ్రా ‘ఎన్‌డిడిబి పేరుమోసిన ల్యాబ్..’ అని ఏదో చెప్పబోతే ‘దేశంలో అదొక్కటే కాదు, పేరు మోసిన ల్యాబ్‌లు చాలా ఉన్నాయి, దగ్గరున్న మైసూరు ల్యాబ్‌కో లేక ఘాజియాబాద్ ల్యాబ్‌కో ఎందుకు పంపలేదు అని అడిగింది. ‘కాన్ఫిడెన్షియల్‌గా పంపించి, రిపోర్టు తెప్పించామని ఈఓ అంటున్నారు. మరి ఆ కాన్ఫిడెన్షియల్ రిపోర్టు టిటిడి ఆఫీసు నుంచి ఎలా వెలువడింది?’ అని జగన్ అడిగాడు.

7) న్యాయమూర్తి అడిగిన ప్రశ్నలకు నీళ్లు నమిలిన లూథ్రా వెంటనే ‘గత 50 ఏళ్లగా ‘‘నందిని’’ నెయ్యి వాడుతున్నారు. వైసిపి హయాంలోనే కాంట్రాక్టర్ని మార్చారు.’ అంటూ సంబంధం లేని మాటలు మాట్లాడుతూ కోర్టులో నిస్సిగ్గుగా అబద్ధాలు చెప్పేశాడు. ప్రతీ ఆర్నెల్లకు టెండర్లు పిలుస్తున్నపుడు, ఐదుగురేసి సప్లయిర్లు ఉన్నపుడు 50 ఏళ్ల పాటు ఒకే సప్లయిరు ఎలా ఉంటారు? ‘‘నందిని’’ని 2015లో బాబు హయాంలోనే టిటిడి మార్చింది. వైసిపి హయాంలో తిరిగి కొంతకాలం సప్లయి చేసింది. ఇదంతా రికార్డయి ఉంది. ‘‘నందిని’’ నెయ్యి తీసుకోకపోతే చాలు, కల్తీ అయిపోయినట్లే అనే బిల్డప్ టిడిపి నాయకులు, నందిని సమర్థకులు యిస్తే, చెల్లిపోతుంది కానీ న్యాయస్థానంలో చెల్లుతుందా?

ఏఆర్‌ను తీసేసి, నందినిని తీసుకురావడానికే మొత్తం కసరత్తు జరిగిందనేది స్పష్టంగా కనబడుతోంది. ఈ రోజుల్లో ప్రభుత్వసంస్థలన్నా, కోఆపరేటివ్ సంస్థలన్నా చులకనగా ఉంటోంది. ప్రయివేటు యాజమాన్యంలో సంస్థలకే ప్రాధాన్యత యిస్తున్నారు. అలాటిది ప్రస్తుత టిడిపి ప్రభుత్వానికి నందిని అంటే హఠాత్తుగా ముద్దు వచ్చింది. ఇది యిప్పుడు మాత్రమే. నందిని మొత్తం నేతి అవసరాల్లో 20% మాత్రమే సప్లయి చేయగలిగేది. 2011లో రాష్ట్రంలో కాంగ్రెసు ప్రభుత్వం ఉండగా ఒకసారి తప్పించారు. ఆంధ్రలో బాబు ప్రభుత్వం ఉండగా 2015లో మరోసారి తప్పించారు.

8) బాబు వచ్చాకనే 2014 అక్టోబరు నుంచి నందిని రూ.306 రేటు చొప్పున టెండర్ కాల్‌- ఫర్ చేసిన క్వాంటిటీలో 65% సప్లయి చేసింది. 35% ఇండాపూర్ డెయిరీ రూ. 325 చొ.న సప్లయి చేసింది. (ఎల్1కి 65%, ఎల్2కి 35% యిస్తున్నట్లుంది) 2015 జూన్‌లో 1700 టన్నుల నేతికై టెండర్లు పిలిచినప్పుడు నందిని రూ.324 కోట్ చేస్తే పైఠాన్, మహారాష్ట్రకు చెందిన గోవిందా సంస్థ కిలో నెయ్యికి రూ.276 కోట్ చేయడంతో నందినిని తప్పించేసి, గోవిందాకు 65% కాంట్రాక్టు యిచ్చేశారు. రేటు తక్కువగా కోట్ చేస్తున్నారంటే క్వాలిటీ బాగా లేనట్లే అని వాదిస్తున్న యిప్పటి ఈఓ, అప్పుడు గోవిందా కూడా తక్కువ క్వాలిటీ నెయ్యి సప్లయి చేసిందని ఒప్పుకుంటారా? టెండరు కోల్పోయిన సప్లయిరు ఏమైనా అనవచ్చు. 2015లో నందిని వాళ్లు అప్పుడు టిటిడిపై అలిగి ప్రెస్‌కు వెళ్లారు.

9) గతంలో 400కు పైన రేటు కోట్ చేసిన ఏఆర్ యిప్పుడు రూ. 320లకే ఎలా చేస్తోంది, ఏదో కల్తీ చేయకపోతే? అనే వాదన ఒకటుంది. దానికి సమాధానంగా పురుషోత్తమ రెడ్డిగారు ఒక వీడియో చేశారు. (ఈ వివరాలు ఈఓ గారు సిఎంఓకు యిచ్చిన నోట్‌లో పొందు పరచలేదు) ప్రస్తుతం ఏఆర్‌ను జులైలో బ్లాక్‌లిస్ట్ చేసి ఆగస్టులో టెండర్లు పిలిస్తే నందిని రూ. 470, దిల్లీకి చెందిన ఆల్ఫా రూ. 530 కోట్ చేశాయి. జగన్ రివర్స్ టెండరింగు విధానాన్ని ఎద్దేవా చేసిన (లోకేశ్ ఒకసారి వెనక్కి నడుస్తూ ప్రదర్శన చేశారు కూడా) టిడిపి హయాంలోనే ఈఓ రివర్స్ టెండరింగును అమలు చేశారు. రూ.530 కోట్ చేసిన ఆల్ఫా యీసారి రూ.450 కోట్ చేసింది. నందిని మాత్రం రూ.470కి తగ్గలేదు. ఆల్ఫా ఎల్1గా, నందిని ఎల్2గా తేలింది. అందువలన ఆల్ఫాకు 65%, నందినికి 35% ఆర్డరు యిచ్చారట.

10) నందిని కంటె ఆల్ఫా తక్కువగా కోట్ చేసింది కాబట్టి, అది కల్తీ నెయ్యి సప్లయి చేస్తోందని అందామా? నందిని అంత గొప్పదే అయితే దానికే 100% ఆర్డరు యివ్వాలి కదా, రేటు కారణంగా దానికి 35% మాత్రమే యివ్వడమేమిటి? రేటు మాట ఎలా ఉన్నా నాణ్యత కదా చూడాల్సింది. దానిలో తప్పు ఉంటే తిరస్కరించే హక్కు టిటిడికి ఎప్పుడూ ఉంటుంది. దాన్ని వాడుకోకుండా, గాలిలో ఆరోపణలు చేస్తే నిలుస్తాయా? ఏఆర్‌కు తగినంత కెపాసిటీ లేదని, యితరుల నుంచి సేకరించి ఉంటుందని, అందుకే కల్తీ జరిగిందని ఎవరైనా అనుకుంటే అనుకోవచ్చు. కానీ దాన్ని ప్రూవ్ చేయగలిగితేనే యాక్షన్ తీసుకోగలరు. కానీ ఈఓ గారికి ఆ పట్టింపులు లేవు.

11) ప్రస్తుతం టిటిడి నందినిని ఫేవర్ చేస్తోందని యింతకంటె రుజువులు అక్కరలేదు. దీనికి గాను ఏఆర్‌ను తరమాలని ఈఓ నిశ్చయించుకున్నారు. అందుకే గతంలో ఎన్నడూ లేని విధంగా తిరస్కరించిన నేతి ట్యాంకరు నుంచి శాంపుల్ తీసి (ఇది ప్రశ్నార్థకం. శాంపుల్ తీయడం, సీళ్లు వేయడం, ఎన్‌డిడిబి ల్యాబ్‌లో ఆ సీళ్లు విప్పడం.. యిలా మొత్తం ప్రాసెస్‌ను వీడియో తీసి ఉంటే తప్ప టిటిడి తనను తాను డిఫెండ్ చేసుకోలేదు. మధ్యలో మీరేదో కలిపేశారు అని వాదించడానికి ఏఆర్‌కు అవకాశం ఉంది) రహస్యంగా పంపడం, ఆ రిపోర్టు వస్తూండగానే ప్రెస్ మీట్‌లో సప్లయిర్‌ను బ్లాక్‌లిస్ట్ చేస్తామని ప్రకటించడం, (గత పదేళ్లలో 32 సార్లు రిజక్ట్ చేసినప్పుడు బ్లాక్‌లిస్ట్ చేసిన సందర్భాలున్నాయా?) వాళ్లతో వివాదం నడుస్తూండగానే, సంగతి ఏదీ తేలకుండానే దాని స్థానంలో వేరే సప్లయిర్ల గురించి మరుసటి నెలలోనే టెండర్లు పిలవడం, రెండు నెలల తర్వాత ల్యాబ్ రిపోర్టును ఒక రాజకీయ పార్టీ ఆఫీసు ద్వారా లీక్ చేయడం, తమిళనాడు ఎఫ్ఎస్‌ఎస్ఏఐ (ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్‌స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా)కి ఫిర్యాదు చేయడం, (ఎఫ్ఎస్ఎస్ఏఐ ఏఆర్‌కు నోటీసు యివ్వడం పెద్ద విషయంగా కొందరు పాఠకులు అభిప్రాయ పడ్డారు, ఫిర్యాదు వచ్చినపుడు షో కాజ్ నోటీసు యివ్వడం సహజం. దానికి ఏఆర్ సమాధానం కూడా యిచ్చింది. అంతిమంగా యాక్షన్ ఏం తీసుకున్నారన్నదే గమనార్హం) క్రిమినల్ కేసు పెట్టడం, అరెస్టు చేయాలని చూడడం, అతను ముందస్తు బెయిలుకి వెళ్లడం.. యిదంతా చాలా అతిగా సాగింది.

12) ఏఆర్ మంచిదో, చెడ్డదో మనకు తెలియదు కానీ వైసిపి హయాంలో తక్కువ రేటుతో టెండరులో పాల్గొందని, దాని కోసమే వైవి సుబ్బారెడ్డి రూల్సు సడలించారని టిడిపి కక్ష కట్టడంతోనే యిదంతా జరిగిందని సులభంగానే ఊహించవచ్చు. దానితో బాటు కొత్త కాంట్రాక్టరుని తెచ్చి లబ్ధి పొందుదామని చూసే ఊహ కూడా ఉండవచ్చు. ప్రభుత్వాలు మారినప్పుడల్లా కాంట్రాక్టర్లకు యీ కష్టం తప్పదు. ఇచ్చిపుచ్చుకోవడాలన్నీ గత ప్రభుత్వంతో అయిపోయాక, కొత్తవాడొచ్చి ‘నాకేంటంట?’ అని అడిగితే, వీళ్లు తెల్లమొహం వేసి, మీకేం లేదంటే బిల్లు చెల్లింపులు ఆపేస్తారని భయపడి, పనిలో నాణ్యత తగ్గిస్తారు. లేదంటే పాత కాంట్రాక్టుకే సప్లిమెంటు అంటూ కొన్ని అదనపు పనులు చేర్చి, కొత్త రేట్లు చెప్పి, కిట్టుబాటు అయ్యేట్లా చేసుకుంటారు.

13) వైసిపి హయాంలో రివర్స్ టెండరింగు అనేది ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చింది. పాత కాంట్రాక్టరు చేతనే తక్కువ రేట్లతో కొత్త కాంట్రాక్టు కుదుర్చుకోవడం ఎలా సాధ్యం అని జనం ఆశ్చర్యపడితే, వైసిపి వారు ‘గత ప్రభుత్వం కమిషన్లు అడిగేది, దాన్ని ఫ్యాక్టరైజ్ చేసుకుని వాళ్లు రేట్లు కోట్ చేశారు, మేం మాకు కమిషన్లు వద్దు, ఆ మేరకు ప్రభుత్వానికి మేలు చేయమన్నాం, దాంతో ఆ మేరకు తగ్గించుకుని రేటు చెప్పారు’ అని చెప్పారు. ఇప్పుడు టిటిడి వారు కూడా రివర్స్ టెండరింగు అంటూ ఆల్పా చేత 530 నుంచి 450కి రేటు తగ్గింప చేశారు. కానీ ఎంతైనా అది ఏఆర్ వారి 320కంటె 130రూ.లు ఎక్కువే కదా!

14) బయట సరైన పద్ధతిలో నెయ్యి తయారు చేయాలంటే కిలో 900-1000 దాకా అవుతుందని చంద్రబాబు దగ్గర్నుంచి, చాలామంది చెప్తున్నారు. దేశవాళీ ఆవు పాలతో కిలో నెయ్యి చేయాలంటే ఎంతవుతుందో గోసేవలో ఉన్న ఒకాయన లెక్క వేసి చెప్పారు. దానికి 30-35 లీటర్ల పాలు అవసరమౌతాయట. ముడిసరుకుకై కిలోకి 1800 అవుతుందట. పాలు కాచి, తోడు పెట్టి, పెరుగు, మజ్జిగ చేసి, వెన్న తీసి, కరగబెట్టే ప్రాసెస్‌కు కనీసం రూ.100 అవుతుందట. అందువలన రూ.1900-2000 రేటు లోపు యిచ్చే నెయ్యి మాత్రమే సక్రమ పద్ధతిలో తయారైన దేశవాళీ ఆవు నెయ్యి అంటాడాయన. ఇప్పుడు ఏఆర్‌పై యింత దుమ్మెత్తి పోసి, తరిమేసి తెచ్చిన ఆల్ఫా రూ. 450కి యిస్తోందంటే అదీ సవ్యమైనదని అనలేం కదా! దేశవాళీ ఆవు కాకపోయినా, మామూలు ఆవుపాలతో, వేరే ప్రాసెస్‌లో చేసినా రూ.900 రేటుకి కొనే వరకు టిటిడి సవ్యమైన నేతిని వాడుతున్నట్లు వీరెవ్వరూ, చంద్రబాబుతో సహా, భావించడానికి వీల్లేదు.

15) అసలీ రిపోర్టుల గురించి ఎందుకు మాట్లాడతారు ప్రసాద్ గారూ, గత ఐదేళ్లలో మీరు తిరుపతి లడ్డూలో మార్పు గమనించలేదా? అని అడుగుతున్నారు కొందరు పాఠకులు. అయ్యా, అదొక్కటే కాదు, ఆ ఐదేళ్లలోనే కాదు, ప్రతీ దానిలోనూ ఏటేటా క్వాలిటీ తగ్గుతూ వస్తోంది. తిరుపతి లడ్డూయే కాదు, అనేక ప్రముఖ బ్రాండ్ల ఉత్పాదనల దగ్గర్నుంచి నాది యిదే ఫిర్యాదు. పాలు సరిగ్గా తోడుకోవు. పెరుగు గట్టిగా ఉండదు, త్వరగా పులిసిపోతుంది, ఆకు కూరలు తెస్తే రెండో రోజుకల్లా వాడిపోతున్నాయి, మామిడిపళ్లు లోపలలోపలే కుళ్లిపోతున్నాయి, కూరలకి రుచీ,పచీ ఉండటం లేదు.. యిలా యీ లిస్టు అనంతం.

16) దీనికీ, నేతి కల్తీకి లింకు పెట్టి మాట్లాడడం అనవసరం. తిరుపతి లడ్డూ బరువు 160 గ్రా.లు, దానిలో వాడే నెయ్యి బరువు 30 గ్రా.లు అని చెప్పారు. తక్కిన 130 గ్రా.ల ఇన్‌గ్రేడియంట్స్ క్వాలిటీ గురించి మాట్లాడరేం? ఈఓ గారు కల్తీ నెయ్యి అని మొదలెడితే మనమూ అదే పట్టుకుని వేళ్లాడాలా? రేపు కోర్టులో లూథ్రా గారు లడ్డూ రుచి తగ్గింది కాబట్టి… అని మళ్లీ అంటే న్యాయమూర్తి ‘శెనగపిండి క్వాలిటీ చెక్ చేశారా? కిస్‌మిస్ క్వాలిటీ చెక్ చేశారా?’ అని ప్రశ్నలు సంధిస్తే, లూథ్రాగారు తల గోక్కోవాలి. ఏఆర్‌ను తప్పించేటప్పటికి లడ్డూ క్వాలిటీ అమాంతం పెరిగిపోయిందా? పెరిగి పోయిందని తిరుమల భక్తులు చెప్పేస్తున్నారు, టీవీ కెమెరాల ముందు. ‘బాబు గారు వచ్చాక, లడ్డూ నాణ్యత పెరగిపోయిందండి’ అని అనేస్తున్నారు. ఇదీ బ్రెయిన్ వాషింగ్ ప్రభావం.

మోహన్ కందాగారి నాన్నగారు ఒక జోక్ చెప్పేవారట – ఇద్దరు ఎదురు పడ్డారు. ‘‘ఏరోయ్, ఎక్కణ్నుంచి?’’ అడిగాడొకడు. ‘‘కాలవలో సంధ్య వార్చుకుని వస్తున్నా…’’ అన్నాడు రెండోవాడు. ‘‘అదేమిటి? కాలవలో నీళ్లు లేవన్నారే!’’ అని తెల్లబోయాడు అడిగినవాడు. ‘‘..ఉన్నాయన్నారే!!’’ అంటూ యింకా తెల్లబోయాడు యివతలివాడు! జోక్‌లా అనిపించినా, బ్రెయిన్ వాషింగు మహిమ ఎలాటిదో చెప్తుందిది. వాడెవడో నీళ్లున్నాయన్నాడు, వీడు నమ్మాడు, వెళ్లి అర్ఘ్యం యిచ్చి వచ్చాడు. ఈనాటి వాట్సాప్ రోజుల్లో యిది మరింత ప్రస్ఫుటంగా కనబడుతోంది. ఉన్నది లేనట్లు, లేనిది ఉన్నట్లు, నందిని పందిలా, పందిని నందిలా నమ్మించ గలుగుతున్నారు వాట్సాప్ ప్రొఫెసర్లు!

లడ్డూ నాణ్యత హఠాత్తుగా ఎలా పెరుగుతుంది చెప్పండి. ఏఆర్ తప్ప తక్కిన నాలుగు సప్లయర్లు వాళ్లే కొనసాగుతున్నారు. ఆల్ఫాకు దక్కిన 650 టన్నుల కాంట్రాక్టు, నందినికి దక్కిన 350 టన్నుల కాంట్రాక్టు ప్రారంభమై, వాళ్లు సరఫరా మొదలు పెట్టిదని యీ మధ్యే! ఈలోపునే లడ్డూలో యితర సామగ్రి కూడా నాణ్యత పెంచేసుకుని, అద్భుతంగా అయిపోయాట! చెప్పానుగా, తెలుగు మీడియా చేసే మోళీ!

17) ఫైనల్‌గా జరిగింది చెప్పాలంటే కిలో 320 రూ.ల రేటుకి యిచ్చిన ఏఆర్‌ను తప్పించి రూ.450కు యిచ్చే ఆల్ఫాను, 470కు యిచ్చే నందినిని తెచ్చారు. అంటే కొత్త ఈఓ వచ్చాక కిలోకి రూ.137 రూ.లు పెరిగిందన్నమాట! 10 లక్షల కిలోల కాంట్రాక్టు కాబట్టి 1370 లక్షలు, అనగా రూ.13.70 కోట్ల అదనపు ఖర్చు అన్నమాట. అతి త్వరలోనే రూ.410 లోపు రేటుకి సప్లయి చేసే తక్కిన కాంట్రాక్టర్లు కూడా రూ. 450-470 రేంజికి వచ్చేస్తారని భావించవచ్చు. ఆ విధంగా టిటిడి ఖర్చును పెంచే కార్యక్రమాన్ని విజయవంతంగా పూర్తి చేస్తారు. ఏఆర్ కాంట్రాక్టు పూర్తయ్యేవరకైనా ఆగకుండా సత్వరమే యీ పని పూర్తి చేయాలనే తహతహతోనే ల్యాబ్, టెస్టింగు అంటూ ఓ ప్రహసనాన్ని నడిపారు. వెజిటబుల్ ఫ్యాట్ కల్తీ అయింది అని ఒకసారి చెప్పి, ఆ తర్వాత మాట మార్చి యానిమల్ ఫ్యాట్ కలిసింది అన్నారు. ఈ కన్‌ఫ్యూజన్‌కి కారణం ఏమిటి?

18) యానిమల్ ఫ్యాట్ అంటే…? వెన్న అనేది యానిమల్ ఫ్యాటే. ఆవు, గేదె యివన్నీ జంతువులే కదా. వాటి వాటి పాలల్లోంచి తయారయ్యే పెరుగు, వెన్న, నెయ్యి యివన్నీ జంతు సంబంధమైనవే. వాటిలో కొవ్వు పదార్థం సహజంగా ఉంటుంది. ఆవు పాలలో కొవ్వు శాతం ఎక్కువ. ఇంకా వివరాలు కావాలంటే https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ వెబ్‌సైట్‌కి వెళ్లి చూడవచ్చు. వెజిటబుల్ ఫ్యాట్ అంటే గింజల లోంచి, ధాన్యంలోంచి తీసే నూనెలో ఉండే కొవ్వు పదార్థం. వనస్పతిలో యానిమల్ ఫ్యాట్ కలిపితే అది కల్తీ. 1983లో జైన్ వనస్పతిలో బీఫ్ ట్యాలో కలిసిందని వివాదం వచ్చి పార్లమెంటులో చర్చ, కేసులు పెట్టడాలు అన్నీ జరిగాయి. బీఫ్ ట్యాలో అంటే పంది కొవ్వుతో తయారు చేసిన పదార్థం. దాన్ని వంట నూనెగా వాడతారు, కొవ్వొత్తులు చేస్తారు, స్కిన్ కేర్ ఉత్పాదనలు చేస్తారు.

యానిమల్ ఫ్యాట్‌లో వెజిటబుల్ ఫ్యాట్ కలిపితే కల్తీ అంటారు. ఏఆర్ వారి నెయ్యి నమూనాలో వెజిటబుల్ ఫ్యాట్ ఉంది కాబట్టే తిప్పి పంపామన్నారు ఈఓ జులైలో. చంద్రబాబు దాన్ని ‘యానిమల్ ఫ్యాట్’గా మార్చి అది నేతిలో కలిసింది అన్నారు. ఆ చెప్పడంలో కూడా జంతువుల కొవ్వు అని నొక్కి చెప్పడంతో ఆ నేతిలో ఆవు, పంది పేగుల్లోంచి తీసి కలిపేశారేమో అన్నంత ఫీలింగు కలిగేట్లా చేశారు. ఇదే గందరగోళానికి కారణం. తీరా చేసి ఎన్‌డిడిబి ల్యాబ్ రిపోర్టులో కూడా యానిమల్ ఫ్యాట్ కలిసిందని నిర్ధారింప బడలేదు. ఎందుచేత అనే విషయాన్ని సాంకేతిక అంశాలతో ‘‘హిందూ’’ పత్రిక తన 29-09-24 సంచికలో ‘వజ్ ఏనిమల్ ఫ్యాట్ ప్రెజంట్ ఇన్ తిరుపతి లడ్డూస్?’’ అనే పేరుతో వ్యాసం వేసింది. నాకు అర్థమైనంత వరకు క్లుప్తంగా సారాంశం చెప్తాను.

ఆవు నేతిలో ఉండే ట్రైగ్లిసరైడ్ పేటర్న్‌స్ తక్కిన జంతువుల నెయ్యి కంటె, వెజిటబుల్ నెయ్యి కంటె భిన్నంగా ఉంటాయి. దీనిలో వాటిని కలిపారా అని తెలుసుకోవడానికి గ్యాస్ క్రోమాటోగ్రఫీ అనే విధానంలో తెలుసుకుంటారు. ఇసిజిలో వచ్చే వేవ్స్‌లా దానిలో కూడా వేర్వేరు జంతుఘృతాల వేవ్స్ వస్తాయి. 1991లో ఒక జర్మన్ సైంటిస్టు ఎస్ (స్టాండర్డ్) వేల్యూ మెథడ్‌ను కనుగొన్నాడు. ఎస్1 సోయా బీన్, ఫిష్ ఆయిల్ వగైరాల ద్వారా జరిగే కల్తీని, ఎస్2 కొబ్బరినూనె, పామాయిల్ కల్తీని, ఎస్3 పామాయిల్, బీఫ్ టాలో కల్తీని, ఎస్4 లార్డ్ (పంది కొవ్వు), ఎస్5 మొత్తం కల్తీని సూచిస్తాయి. స్వచ్ఛమైన ఆవు నెయ్యి అంటే యీ ఎస్‌ల రేంజ్ 3-4% విండో లోపున ఉండాలి. వీటిల్లో ఏ ఒకటి రేంజికి బయట ఉన్నా ‘ఫారిన్ (ఇతర) కొవ్వు కలిసింది’ అంటారు. ఈ ప్రాసెస్‌ను ఐఎస్ఓ (ఇండియన్ స్టాండర్డ్స్ ఆర్గనైజేషన్) ఆమోదించిన యీ ప్రాసెస్‌నే ఎన్‌డిడిబి కాల్ఫ్ కూడా అనుసరిస్తుంది.

టిటిడి పంపిన రెండు శాంపుల్స్‌ లోని నేతిలో ఎస్1 నుంచి ఎస్5 వరకు అన్నీ రేంజికి వెలుపల ఉన్నాయి. ఉదాహరణకి ఎస్3 (పామ్ ఆయిల్, బీఫ్ టాలోకు సంబంధించినది) 95.9-104.1 రేంజిలో ఉండాలంటే యివి 22.43లో ఉన్నాయి. ఇలా ఉన్నంత మాత్రాన దీనిలో బీఫ్ టాలో కలిసిందని అనలేము. ఒక ఎస్ వేల్యూలో తేడా వచ్చినంత మాత్రాన కల్తీకై కలిపిన ఫారిన్ (యితర) పదార్థమేదో నిర్ధారించలేము. ఎందుకంటే లార్డ్ తప్ప తక్కినవన్నిటినీ ఒక గ్రూపుగానే గుర్తిస్తారు తప్ప వేర్వేరుగా ఫలానా అని చెప్పే సాంకేతిక జ్ఞానం లేదు. ఎస్3 కనుక 100 దాటి ఉంటే ఆ ఫారిన్ ఫ్యాట్ ఎంత కలిపారో తెలిసేది. ఈ నేతి విషయంలో 100 కంటె తక్కువ ఉంది కాబట్టి అదీ చెప్పలేము.

ఎస్ వేల్యూలను మేథమెటికల్ పద్ధతుల ద్వారా అన్వయించి చెప్పే విధానం ఉంది కానీ కాల్ఫ్ రిపోర్టులో అది లేదు. ఎందుకంటే యివి యూరోప్‌లోని ఆవుల మీద ప్రయోగాలు చేసి నిర్ణయించిన అంకెలు. వాటిని మన దేశపు ఆవులకు అన్వయించాలాంటే చాలా డేటా బేస్ కావాలి. ప్రస్తుతానికి అది మన దగ్గర లేదు. – ఇదీ ఆ వ్యాసం చెప్తున్నది. దీనికి తోడు కాల్ఫ్ రిపోర్టు ఆవుకి సరిగ్గా గడ్డి పెట్టకపోయినా, ఆవు ఆరోగ్యం అంత బాగోకపోయినా.. అంటూ అనేక రైడర్స్, కేవియట్స్ చెప్పింది. ఆ రిపోర్టు పట్టుకుని పంది కొవ్వు కలిసింది, ఆవు కొవ్వు కలిసింది అని యాగీ చేయబోతే రుజువు చేయడం కుదరదు. ఏదో కల్తీ మాత్రం జరిగింది అనే చెప్పవచ్చు. అందుకే ఈఓ గారు కాస్త జాగ్రత్తగా వెజిటబుల్ ఫ్యాట్ కలిసింది అన్నాడు. నెయ్యి తక్కువ రేటు కిచ్చారు కాబట్టి చౌకగా ఉండే వెజిటబుల్ ఫ్యాట్ కలిపారు అంటే నమ్మవచ్చనే లెక్కతో!

19) వ్యవహారం యిక్కడితో ఆగితే యిది ఒక ఆర్థిక అక్రమంగా ఉండిపోయేది. టిటిడిలో యిలాటివి గతంలో కూడా జరిగాయనే వార్తలు అనేకం చూశాను. వాటిల్లో యిదీ ఒకటని పెద్దగా ఎవరూ పట్టించుకునే వారు కాదు. తిరుపతిలో అక్రమాలు, అవినీతి, ఆశ్రితపక్షపాతం, అన్యమతస్థుల చేష్టలు, నియామకాల్లో వివాదాలు.. యివేవీ కొత్తవి కావు. ఏం జరిగినా భక్తులు చలించరు. ‘అన్నీ ఆ దేవదేవుడే చూసుకుంటాడు’ అనుకునే విశ్వాసంతో తరలి వస్తూనే ఉంటారు. కానీ యీ వ్యవహారాన్ని చంద్రబాబు నెక్స్‌ట్ లెవెల్‌కి ఎస్కలేట్ చేసి రాజకీయ లబ్ధి పొందుదామని చూశారు. దాంతో వచ్చింది గొడవ.

20) చంద్రబాబు సెప్టెంబరు 18న రాజకీయ సమావేశంలో అతి కాజువల్‌గా యీ లడ్డూలో ‘ఆనిమల్ ఫ్యాట్ కలిసిన కల్తీ నెయ్యి కలిసింది. గతంలోనూ యిలా జరిగింది.’ అనే స్టేటుమెంటు యిచ్చేశారు. ‘వ్యవస్థలన్నీ జగన్ భ్రష్టు పట్టించాడు’ అనేది ఎప్పుడూ పాడే పల్లవే. దానికి ఒక చరణంగా యిది చేర్చేశారు. చంద్రబాబు వ్యూహమేమిటో ఎవరికీ అర్థం కాలేదు. ఈ నేతి గొడవంతా జరిగినది జులైలో. ఆయన హయాంలో! ఇలాటి ఆరోపణ చేస్తేగీస్తే ప్రతిపక్షం చేస్తుంది. అధికారపక్షం ఖండిస్తుంది. కానీ యిక్కడ అధికార పక్షమే కల్తీ నేయి కలిపేసి, లడ్డూని అపవిత్రం చేసేశారని అంది. గత ఐదేళ్లలోనూ యిలాగే జరిగింది అని కూడా నిరూపించాలంటే, అప్పటి రిపోర్టులు చూపించాలి కదా! ఇప్పుడు ఏదో ఒక కంపెనీ సప్లయి చేసిన సరుకులో నాణ్యత లేదంటే, గత ఐదేళ్లగా ప్రతీ కంపెనీ సప్లయి చేసిన నేతిలో నాణ్యత లేదని ఎలా అనగలరు? పోనీ యిదే కంపెనీ సప్లయి చేసిన ప్రతీ కన్‌సైన్‌మెంట్ డిఫెక్టివ్ అని కూడా అనలేము. ఉత్పత్తి చేసే ప్రతి ఫ్యాక్టరీలో ప్రతీ బ్యాచ్ క్వాలిటీ కంట్రోలు విభాగం ద్వారానే బయటకు వెళుతుంది. క్వాలిటీ చాలలేదనుకుంటే ఆ సరుకు పక్కన పడేస్తారు. ఒక బ్యాచ్ ఫెయిలయింది కాబట్టి అన్ని బ్యాచ్‌లూ ఫెయిలయినట్లే అని ఎవరూ అనరు.

21) ఈపాటి ఆలోచన లేకుండా అనేయడంతో ఆధారాలు చూపించండి అని అందరూ అడిగారు. వెంటనే ఎన్‌డిడిబి ల్యాబ్ రిపోర్టు పార్టీ ఆఫీసు నుంచి లీక్ చేశారు, ఈఓ చేత కూడా యానిమల్ ఫ్యాట్ కలిసిందని చెప్పించారు. ఎన్ని చెప్పినా, ఏం చేసినా యివన్నీ యిప్పటి నేతి సరఫరా గురించే! గత ఐదేళ్లలో జరిగిందని నిరూపించే ఆధారమేదీ చూపించలేదు. బ్యాంకులో ఫీల్డ్ ఆఫీసరు కస్టమర్ గోడౌన్ చెక్ చేయాలంటే లేటెస్టు స్టాక్ స్టేటుమెంటు పట్టుకుని వెళ్లాలి, పాతది పట్టుకెళితే ‘ఆ స్టాకంతా మారిపోయింది, యింకెక్కడున్నాయ్’ అంటారు. హైదరాబాదులో యిటీవల హోటళ్లపై దాడులు జరిగినప్పుడు వంటింట్లోకి వెళ్లి వండుతున్న, ర్యాక్‌లో ఉన్న సరుకుల క్వాలిటీ చెక్ చేశారు. కోర్టు గత హయాం విషయం యింకా ఎత్తలేదు. సుబ్బారెడ్డి పిటిషన్ విచారణకు వచ్చినపుడు ఎత్తుతుందేమో!

22) ఈలోపునే బాబు నెత్తి మీద లూథ్రా ద్వారా అక్షింతలు వర్షించింది. ‘ప్రైమా ఫేసీ చూస్తే లడ్డూ తయారీలో ఉపయోగించిన నేతిలో కల్తీ జరిగిందనడానికి ఆధారాలేవీ లేవు. అసలా నెయ్యి వాడలేదని ఈఓ చెప్తున్నారు. అలాటప్పుడు ఒక రాజ్యాంగబద్ధమైన పదవిలో ఉంటూ చంద్రబాబు లడ్డూల్లో కల్తీ నెయ్యి వాడారనీ, దానిలో యానిమల్ ఫ్యాట్ కలిసిందనీ, బహిరంగంగా, సిట్ విచారణకు ముందే, ఎఫ్‌ఐఆర్ నమోదు చేయడానికి వారం రోజుల ముందే ఆరోపణలు చేయడమేమిటి? రిపోర్టు అసమగ్రత గురించి చెప్పకుండా యిలా ప్రకటించడం వలన అదే జనాల్లోకి వెళ్లి కోట్లాది మంది మనోభావాలు దెబ్బతింటాయని గ్రహించలేదా? జులైలో రిపోర్టు వస్తే సెప్టెంబరు వరకు దానిపై మాట్లాడలేదేం? విచారణకు ఆదేశించలేదేం? దేవుడినైనా రాజకీయాలకు దూరంగా ఉంచలేరా?’ అని తలంటింది. ప్రభుత్వం చేసే పనులపై వ్యాఖ్యానించే హక్కు కోర్టు కుండడంపై పురంధేశ్వరి అవకతవక, అసంబద్ధపు స్టేటుమెంటు యిచ్చారు. జగన్ ప్రభుత్వంపై కోర్టులు యిలాటి వ్యాఖ్యలు చేసినప్పుడు జేజేలు కొట్టినవారే వీరంతా అని జనాలకు గుర్తుంది.

23) తన స్టేటుమెంటు ప్రపంచ హిందువులందరిలో కల్లోలం రేపి, అందరూ నిజనిర్ధారణకై దర్యాప్తు చేయించమని కోరగానే తన పని బూమెరాంగ్ అయిందని గ్రహించిన బాబు యిస్యూని భూస్థాపితం చేయడానికి సమకట్టారు. మీడియా ద్వారా జగన్‌పై బురద చల్లే కార్యక్రమం అయిపోయింది కాబట్టి, క్రమేపీ స్టీమ్ తగ్గిస్తూ పోతే మంచిదనుకున్నారు. గతంలో తన హయాంలో పింక్ డైమండ్ మాయమైందంటూ, గుప్త నిధుల కోసం పోటు తవ్వేశారంటూ వైసిపి ఉత్తి పుణ్యాన హడావుడి చేసినప్పుడు ‘నేను ముఖ్యమంత్రిగా ఉంటూ దానిపై సిట్ వేసినా జనాలు నమ్మరు. అందువలన మీరే ఎవరైనా జజ్ చేత విచారణకు ఆదేశించండి.’ అని అప్పటి హైకోర్టు చీఫ్ జస్టిస్‌కు లేఖ రాశారు. కానీ యిప్పుడా ధైర్యం చేయలేదు. అప్పుడది ప్రతిపక్షాల అభూతకల్పన అని ఆయనకు తెలుసు. ఇది తను సృష్టించిన అభూత కల్పన అనీ తెలుసు. అందుకనే న్యాయస్థానం, కేంద్ర ఏజన్సీలు అనకుండా తన మాట వినే వారితోనే ‘సిట్’ వేశారు.

24) కానీ సుప్రీం కోర్టు దాన్నీ హర్షించలేదు. విచారణ పూర్తి కాకుండానే సిఎం తీర్పు యిచ్చేస్తే, ఆయన కింద పని చేసే ఆఫీసర్లతో వేసిన సిట్, సిఎం అభిప్రాయానికి భిన్నంగా పని చేయగలదా అని సందేహం వెలిబుచ్చింది. కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని యిన్వాల్వ్ చేసింది. చివరకు రాష్ట్ర సిట్‌ను రద్దు చేసి, సిబిఐ డైరక్టరు ఆధ్వర్యంలో ఐదుగురితో విచారణ కమిటీ వేసింది. ఇద్దరు సిబిఐ వారు, యిద్దరు రాష్ట్ర పోలీసులు, ఒకరు ఎఫ్‌ఎస్‌ఎస్‌ఏఐ సీనియర్ అధికారి. దీని టర్మ్‌స్ ఏమిటో, కాలపరిమితి ఏమిటో యింకా బయటకు రాలేదు.

వీళ్లు ఏం విచారణ చేస్తారు? లడ్డూలో సదరు నేతి ట్యాంకర్లు వాడలేదని ఈఓ యిచ్చిన స్టేటుమెంటు కరక్టా? వాడారంటూ బాబు యిచ్చి స్టేటుమెంటు కరక్టా? ఎన్‌డిడిబికి పంపినా శాంపుల్ ఏఆర్ వారి ట్యాంకర్లోంచే, ఏ యితర పదార్థాలు కలపకుండా వెళ్లిందా లేదా? – ఇవే కదా! కల్తీ నెయ్యి వాడారు అని తేలిస్తే బాబు హయాంలోనే జరిగింది కాబట్టి ఆయనకు దెబ్బ. జరగలేదని తేలిస్తే, జరిగిందని అబద్ధం ఎందుకు చెప్పారు అంటూ దెబ్బ.

గత ఐదేళ్లలో కల్తీ నెయ్యి వాడారని నిరూపించ గలిగితేనే బాబు ప్రతిష్ఠ నిలుస్తుంది. అది జరగాలంటే టిటిడి ల్యాబ్ టెస్టుల్లో విఫలమైన ట్యాంకర్లను వెనక్కి పంపకుండా స్టోర్సు లోకి తరలించారు అనే రికార్డు దొరకాలి. ఏ బుద్ధిహీనుడూ అలా రికార్డు చేయడు. అందువలన విచారణ రిపోర్టు ఎలా వచ్చినా బాబు నడిపే ఎన్‌డిఏ ప్రభుత్వానికి నష్టం కాబట్టి, సిబిఐ ఆధ్వర్యంలోని కమిటీ విచారణ జాప్యం చేస్తూ, క్రమేపీ జనం దీని గురించి మర్చిపోయేట్లా చేయవచ్చు. ఆ విధంగా భూస్థాపితం కావచ్చు.

ఇదంతా బడే మియా బాబు గురించి రాశాను. కోర్టు కూడా ‘బాధ్యతాయుతమైన సిఎం పదవిలో ఉండి..’ అని ఆయన గురించే మాట్లాడింది తప్ప, డిప్యూటీ సిఎం అయిన ఛోటే మియా గురించి మాట్లాడలేదు. ఆయన బాబును మించి యిస్యూని మరో లెవెల్‌కి తీసుకుపోయి హిందువులను రెచ్చగొడదామని చూస్తున్నాడు. ఆయన విన్యాసాల గురించి ‘సందట్లో సడేమియా’ అనే వ్యాసంలో మాట్లాడుకుందాం.

– ఎమ్బీయస్ ప్రసాద్ (అక్టోబరు 2024)